Na Pęksowym Brzyzku

Dodano: Sobota, 17 listopad 2018 / Ilość wyświetleń: 3323Listopad to czas, gdy wspominamy tych, którzy odeszli. Zaglądnijmy na zakopiański cmentarz na Pęksowym Brzyzku. To jedyne takie miejsce. Niektórzy mówią, że tu właśnie bije serce Zakopanego. A kto wie, może i Polski.

Zanim przekroczymy mury cmentarza, wstąpmy do drewnianego kościółka. Wybudowany został w 1847 r. Stanowi przykład tradycyjnej ludowej architektury. Środki na budowę przekazała hrabina Klementyna Homolacsowa, dlatego też początkowo patronem kościoła był Św. Klemens. Obecnie jest to kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej. Pierwszym proboszczem zakopiańskiej parafii był charyzmatyczny ks. Stanisław Stolarczyk. Trzy ołtarze - główny i dwa boczne - wykonał w połowie XIX w. rzeźbiarz podhalański, Wojciech Kułach-Wawrzyńcok, zwany Leonardem da Vinci z Gliczarowa.





Przy kościele znajduje się zabytkowa kaplica Gąsieniców z początku XIX w. – najstarszy sakralny obiekt w Zakopanem. To właśnie tutaj, przy kaplicy, dawniej chowano zmarłych.

I w końcu stary cmentarz na Pęksowym Brzyzku. Koniec XIX i początek XX w. to dla Zakopanego czas niezwykły, gdy „mieścina pod Giewontem” stawała się „pępkiem świata”. Odwiedzana była przez elitę kulturalną Polski pozostającej pod zaborami, później niepodległej. Pisarze, malarze, naukowcy, kompozytorzy mieszkali w Zakopanem, kochali Tatry, przybywali do Zakopanego, by tu mieszkać, tworzyć, wędrować po górach i wspinać się. W czasach Młodej Polski i międzywojnia Zakopane rozkwitło jako centrum kulturalne i artystyczne. W słońcu Kasprowego, w cieniu Giewontu rodziły się i fermentowały artystyczne, filozoficzne i patriotyczne idee.





Dziś wiele wybitnych postaci spoczywa na tutejszym cmentarzu. To m.in. Kazimierz Przerwa – Tetmajer, Kornel Makuszyński, Władysław Orkan, Stanisław Witkiewicz. Jest grobowiec rodziny Pawlikowskich. Spoczywają tutaj Jan Krzeptowski Sabała, dr Tytus Chałubiński i ks. Józef Stolarczyk. Jest także grób Bronisława Piłsudskiego, wybitnego etnografa, badacza ludów Dalekiego Wschodu, głównie Ajnów, brata marszałka Józefa Piłsudskiego. Na cmentarnym murze widnieją nazwiska kurierów tatrzańskich - uczestników ruchu oporu, którzy w czasie II wojny światowej przeprowadzali przez Tatry uciekinierów, przenosili tajne dokumenty. Wiele grobów należy do przedstawicieli góralskich rodów, przewodników tatrzańskich, ratowników Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Chyba wszyscy, którzy odwiedzili Pęksów Brzyzek, potwierdzą, że to miejsce żyje. Choć to cmentarz.